MetaHubMetaHub Kripto, Teknoloji ve Airdrop Haberlerini Listeleyin

Veri Analizi Nedir? Veri Analizi Nasıl Yapılır? Veri Analizi Rehberi

Veri analizi, büyük miktarda veriyi inceleyerek anlamlı bilgiler çıkarmayı amaçlayan bir süreçtir. Günümüzde veri analizi, işletmelerden bilim ve teknolojiye kadar birçok alanda önemli bir rol oynamaktadır.

Veri analizi, işletmelerin daha derin bir anlayış geliştirmesine ve hizmetlerine yönelik daha fazla görünürlük elde etmesine yardımcı olan kritik bir süreçtir. Özellikle müşteri deneyimi ve müşteri sorunlarına odaklanarak, şirketlere detaylı öngörüler sunar. Bu öngörüler, şirketlerin stratejik kararlar almasını ve müşteri odaklı iş süreçlerini geliştirmesini sağlar.

1. Veri Analizi Nedir?

Veri analizi, temelde veri toplama, temizleme, keşfetme, modelleme ve yorumlama süreçlerinden oluşur. Amacı, veri setlerinde bulunan bilgiyi ortaya çıkarmak ve bu bilgiyi anlamlı hale getirerek karar alma süreçlerine yardımcı olmaktır. Veri analizi, istatistiksel yöntemler, makine öğrenimi, veri görselleştirme ve domain bilgisi gibi araçları kullanarak gerçekleştirilir.

2. Veri Analizi Nasıl Yapılır?

Veri analizi, şirketlerin müşteri deneyimini kişiselleştirmesine olanak tanır. Müşterilerin davranışlarını ve tercihlerini analiz ederek, şirketler müşterilere özel hizmetler sunabilir ve onların ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilir. Ayrıca, müşteri geri bildirimlerini ve şikayetleri analiz ederek, şirketlerin ürün ve hizmetlerini sürekli olarak iyileştirmesine olanak sağlar.

Veri analizi aynı zamanda operasyonel süreçleri optimize etme ve verimliliği artırma konusunda da önemli bir rol oynar. İşletmeler, operasyonel verileri analiz ederek süreçlerdeki verimlilik boşluklarını belirleyebilir ve operasyonel maliyetleri düşürebilir. Ayrıca, veri analizi, çalışanların üretkenliğini artırmak için ihtiyaç duyulan kaynakları belirlemeye ve eğitim programları geliştirmeye yardımcı olabilir.

Veri analizi işletmelere rekabet avantajı sağlayabilir. Doğru veri analizi stratejileri ile şirketler, müşteri odaklı yaklaşımlarını güçlendirebilir, operasyonel süreçlerini optimize edebilir ve daha verimli bir şekilde çalışabilir. Bu da uzun vadede şirketlerin büyümesine ve başarılı olmasına katkıda bulunur.

a. Veri Toplama ve Temizleme

İlk adım veri toplamaktır. Bu, gereksinimlerinize uygun veri kaynaklarından veri toplamayı içerir. Daha sonra, toplanan veriyi temizlemek gerekir. Bu adımda, eksik veya hatalı verileri tespit edip düzeltmek önemlidir.

1. Veri Toplama:

Veri toplama, bir analiz projesi için gerekli olan verileri toplama sürecidir. Bu süreç, verinin türüne ve kaynaklarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte veri toplamanın genel adımları:

  1. Belirleme: İhtiyacınız olan verileri belirleyin. Hangi tür verilere ihtiyacınız olduğunu ve bu verilerin nereden alınabileceğini belirlemek önemlidir.
  2. Kaynaklarını Belirleme: Veri kaynaklarını tanımlayın. Verileri alabileceğiniz kaynaklar arasında veritabanları, web siteleri, anketler, API’ler ve dahası yer alabilir.
  3. Veri Toplama Yöntemlerini Belirleme: Veri toplamak için hangi yöntemleri kullanacağınızı belirleyin. Otomatik veri alımı, manuel veri girişi, web scraping gibi farklı yöntemler mevcuttur.
  4. Veri Toplama: Belirlenen kaynaklardan verileri toplayın. Bu adımda, veri kaynaklarından veri almak için uygun araçları kullanabilirsiniz.
  5. Veri Depolama: Toplanan verileri güvenli ve erişilebilir bir şekilde depolayın. Veri tabanları, dosya depolama sistemleri veya bulut depolama hizmetleri gibi farklı depolama yöntemlerini kullanabilirsiniz.

2. Veri Temizleme:

Veri temizleme, toplanan verilerin kalitesini artırmak ve analiz için uygun hale getirmek için yapılan bir dizi işlemdir. İşte veri temizlemenin temel adımları:

  1. Eksik Verileri İnceleme: Veri setinizdeki eksik değerleri belirleyin ve bunların neden kaynaklandığını anlamaya çalışın.
  2. Eksik Verileri Doldurma veya Kaldırma: Eksik verileri doldurmak veya kaldırmak için uygun bir strateji belirleyin. Eksik verilerin analiz üzerinde olumsuz etkisi olabileceğinden, bu adım önemlidir.
  3. Aykırı Değerleri Tanımlama: Aykırı değerleri belirleyin ve bunların gerçekten anlamlı veriler olup olmadığını değerlendirin.
  4. Veri Biçimlerini Standartlaştırma: Veri setinizde farklı biçimlerde bulunan verileri standartlaştırın. Örneğin, tarihleri aynı formata dönüştürün veya metin verilerini standart bir kasa dönüştürün.
  5. Veri Düzeltme: Veri setinizdeki hatalı veya tutarsız verileri düzeltin. Bu, yanlış yazılmış verileri veya tutarsız kategorileri düzeltmeyi içerir.

Veri toplama ve temizleme, veri analizi sürecinin önemli bir parçasını oluşturur ve analiz sonuçlarını etkileyen temel adımlardır. Doğru ve kaliteli veri toplama ve temizleme, daha güvenilir analiz sonuçları elde etmenize yardımcı olur.

b. Veri Keşfi ve Görselleştirme

Veri keşfi aşamasında, veri setinizdeki desenleri, ilişkileri ve önemli noktaları anlamak için çeşitli istatistiksel ve görselleştirme tekniklerini kullanırsınız. Bu, veri setinizin yapısını ve içeriğini daha iyi anlamanıza yardımcı olur.

Veri keşfi ve görselleştirme, toplanan verilerdeki desenleri, ilişkileri ve önemli noktaları anlamak için kullanılan önemli bir aşamadır. Bu adımlar, veri analizi sürecinin önemli bir parçasını oluşturur ve karar verme sürecine ışık tutar.

  1. Veri Keşfi:
    • İstatistiksel Analizler: Veri setinizin temel istatistiklerini analiz edin. Ortalama, medyan, standart sapma gibi istatistiksel ölçümlerle verilerin genel dağılımını anlayabilirsiniz.
    • Descriptive Analizler: Verileri tanımlayıcı istatistikler, tablolar ve grafikler aracılığıyla inceleyin. Bu, veri setinizdeki desenleri ve eğilimleri belirlemenize yardımcı olur.
    • Korelasyon Analizi: Değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak için korelasyon analizi yapın. Bu, hangi değişkenlerin birlikte hareket ettiğini ve birbirlerini nasıl etkilediğini anlamanıza yardımcı olur.
  2. Veri Görselleştirme:
    • Grafikler ve Grafikler: Verileri görsel olarak temsil etmek için grafikler ve grafikler oluşturun. Çizgi grafikleri, sütun grafikleri, dağılım grafikleri ve kutu grafikleri gibi çeşitli grafik türlerini kullanarak verilerinizi görselleştirin.
    • Histogramlar: Veri dağılımını anlamak için histogramlar oluşturun. Bu, verilerin dağılımı hakkında bilgi sağlar ve aykırı değerleri belirlemeye yardımcı olabilir.
    • Heatmap’ler: Değişkenler arasındaki ilişkileri görselleştirmek için heatmap’ler kullanın. Renkli matrisler şeklinde olan heatmap’ler, korelasyon ve ilişkileri daha net bir şekilde gösterir.
    • Interaktif Görselleştirmeler: Verileri etkileşimli olarak görselleştirmek için interaktif grafikler ve görselleştirmeler kullanın. Bu, veri keşfi sürecini daha etkileyici hale getirir ve verileri daha derinlemesine inceleme fırsatı sunar.

Veri keşfi ve görselleştirme süreci, veri setinizdeki desenleri ve ilişkileri daha iyi anlamanıza yardımcı olur. Bu adımlar, veri analiz sürecinin daha ileri aşamalarında kullanılacak analiz yöntemlerini belirlemenize ve veri setinizden daha fazla iç görü elde etmenize yardımcı olur.

c. Veri Modelleme ve Analiz

Bu aşamada, veri setinizi modellemek ve analiz etmek için uygun yöntemleri seçersiniz. İstatistiksel analiz, regresyon analizi, sınıflandırma, kümeleme ve benzeri teknikler kullanılabilir. Ayrıca, makine öğrenimi algoritmalarını kullanarak tahminlerde bulunabilir veya desenleri tanımlayabilirsiniz.

Veri modelleme ve analiz, toplanan verilerin daha derinlemesine incelenmesi ve anlamlı bilgilerin çıkarılması için kullanılan bir süreçtir. Bu adımlar, veri analizi sürecinin en önemli ve kritik aşamalarından biridir. İşte veri modelleme ve analizin detaylı açıklaması:

  1. Veri Modelleme:
    • Model Seçimi: Veri setinizin özelliklerine ve amacınıza uygun bir model seçin. Regresyon analizi, sınıflandırma, kümeleme gibi farklı modelleme teknikleri kullanılabilir.
    • Model Oluşturma: Seçilen modeli uygulayarak veri setinizle ilişkilendirin. Bu adımda, model parametrelerini belirleyin ve modeli veri setinize uygulayarak bir sonuç elde edin.
    • Model Doğrulama: Oluşturulan modelin doğruluğunu ve güvenilirliğini test edin. Bu, modelin tahmin yeteneğini değerlendirmenizi sağlar ve modelin gerçek dünya verileri üzerinde nasıl performans gösterdiğini belirler.
  2. Veri Analizi:
    • Descriptive Analysis: Veri setinizin detaylı bir analizini yapın. Temel istatistikler, dağılımlar, korelasyonlar ve önemli desenler hakkında bilgi edinin.
    • Inferential Analysis: Elde edilen sonuçları yorumlayarak çıkarımlar yapın. Örneğin, belirli bir değişkenin diğer değişkenlerle nasıl ilişkilendirildiğini ve bu ilişkinin ne anlama geldiğini belirleyin.
    • Predictive Analysis: Gelecekteki olayları tahmin etmek için verileri kullanın. Bu, regresyon analizi, zaman serisi analizi ve makine öğrenimi gibi teknikleri içerebilir.
    • Prescriptive Analysis: Veri setinizdeki desenleri kullanarak öneriler ve tavsiyeler geliştirin. Bu, iş süreçlerini optimize etmek ve daha iyi kararlar almak için yapılır.

Veri modelleme ve analiz süreci, veri setinizden değerli iç görüler elde etmenize yardımcı olur. Doğru model seçimi ve analiz yöntemleri kullanarak, verilerinizden anlamlı bilgiler çıkarabilir ve bu bilgileri karar alma süreçlerinize entegre edebilirsiniz. Bu, işletmelerin rekabet avantajı elde etmelerine ve daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur.

Veri Modelleme ve Analiz Örneği:

Bir perakende şirketi, müşteri satın alma alışkanlıklarını analiz etmek ve gelecekteki satışları tahmin etmek istiyor. Bu amaçla, şirket bir veri analizi projesi başlatır.

1. Veri Toplama ve Temizleme:
  • Şirket, müşteri satın alma verilerini toplamak için POS sisteminden ve online satış platformundan veri toplar.
  • Toplanan verilerde eksik değerler ve aykırı değerler bulunur. Eksik veriler doldurulur ve aykırı değerler temizlenir.
2. Veri Keşfi ve Görselleştirme:
  • Veri seti incelenir ve temel istatistikler hesaplanır (ortalama, medyan, standart sapma vb.).
  • Müşteri segmentasyonunu anlamak için grafikler ve görselleştirmeler oluşturulur. Örneğin, müşteri yaş gruplarına göre satın alma eğilimleri incelenir.
3. Veri Modelleme:
  • Müşteri satın alma alışkanlıklarını tahmin etmek için regresyon analizi yapılır. Satın alma miktarını etkileyen faktörler (örneğin, reklam harcamaları, indirimler, mevsimsellik) belirlenir.
  • Model doğrulanır ve modelin gelecekteki satışları tahmin etmedeki performansı değerlendirilir.
4. Veri Analizi:
  • Yapılan analizler sonucunda, belirli bir ürün kategorisinin satışlarının mevsime bağlı olarak değiştiği belirlenir.
  • Gelecek yıl için satış tahminleri oluşturulur ve bu tahminlere dayanarak stok yönetimi ve pazarlama stratejileri oluşturulur.
Sonuç:

Bu örnek, veri modelleme ve analiz sürecini perakende sektöründeki bir şirketin ihtiyaçlarına göre nasıl uygulayabileceğinizi göstermektedir. Doğru veri analizi yöntemlerini kullanarak, şirketler müşteri davranışlarını anlayabilir, satışları tahmin edebilir ve iş süreçlerini iyileştirebilir.

d. Sonuçların Yorumlanması ve Raporlama

Son olarak, analiz sonuçlarını yorumlamalı ve ilgili paydaşlara etkili bir şekilde raporlamalısınız. Bu, veri analizinin gerçek dünya uygulamalarına dönüştürülmesini sağlar ve karar alma süreçlerine rehberlik eder.

Veri analizi, günümüzde hem iş hem de akademik dünyada önemli bir rol oynamaktadır. Veri analizi yaparken, doğru veriye erişmek, veriyi temizlemek, keşfetmek, modellemek ve sonuçları etkili bir şekilde yorumlamak kritik öneme sahiptir. Bu rehber, temel veri analizi süreçlerini anlamanıza ve uygulamanıza yardımcı olabilir.

DeFİ Nedir ve Neden Önemli?

Metahub.com.tr

Büyük Veri Analizi Nedir?

Büyük veri analizi, büyük hacimli, karmaşık ve geleneksel yöntemlerle işlenmesi zor olan verileri analiz etme sürecidir. Bu veriler genellikle “4 V” olarak adlandırılan dört özellik ile karakterize edilir:

  • Hacim (Volume): Büyük veri analizi, terabaytlar veya petabaytlar gibi çok büyük miktarda veri içerir.
  • Hız (Velocity): Büyük veriler gerçek zamanlı olarak veya çok yüksek hızlarda üretilir ve işlenir.
  • Çeşitlilik (Variety): Büyük veriler, yapılandırılmış, yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış veri türlerini içerir.
  • Değer (Value): Büyük veriler, işletmeler için değerli bilgiler içerir, ancak bu bilgiler ham verilerde gizlidir ve çıkarılması gerekir.

Büyük veri analizi, özel yazılımlar ve donanımlar kullanılarak yapılır. Bu yazılımlar ve donanımlar, büyük miktarda veriyi hızlı ve verimli bir şekilde işleyebilmelidir.

Büyük veri analizi, farklı sektörlerde birçok farklı amaç için kullanılır. En yaygın kullanım alanlarından bazıları şunlardır:

  • Müşteri davranışlarını anlamak: Büyük veri analizi, müşterilerin web sitelerindeki davranışlarını, sosyal medyadaki aktivitelerini ve satın alma alışkanlıklarını analiz etmek için kullanılabilir. Bu bilgiler, daha iyi pazarlama kampanyaları geliştirmek, yeni ürünler ve hizmetler sunmak ve müşteri memnuniyetini artırmak için kullanılabilir.
  • Operasyonları optimize etmek: Büyük veri analizi, üretim süreçlerini, tedarik zincirlerini ve lojistik operasyonları optimize etmek için kullanılabilir. Bu, maliyetleri düşürmeye, verimliliği artırmaya ve ürünlerin ve hizmetlerin müşterilere daha hızlı teslim edilmesini sağlamaya yardımcı olabilir.
  • Riskleri yönetmek: Büyük veri analizi, finansal riskleri, siber güvenlik risklerini ve diğer riskleri yönetmek için kullanılabilir. Bu, işletmelerin daha bilinçli kararlar vermelerine ve kayıpları önlemelerine yardımcı olabilir.
  • Yeni ürünler ve hizmetler geliştirmek: Büyük veri analizi, yeni ürünler ve hizmetler için fikirler bulmak ve bu fikirlerin pazarlanabilirliğini değerlendirmek için kullanılabilir.

Büyük veri analizi, işletmelere rekabette önemli bir avantaj sağlayabilir. Büyük verileri etkili bir şekilde analiz eden işletmeler, müşterilerini daha iyi anlayabilir, operasyonlarını optimize edebilir, riskleri yönetebilir ve yeni ürünler ve hizmetler geliştirebilir.

Büyük Veri Analizi Yöntemleri

Büyük veri analizi için kullanılan birçok farklı yöntem vardır. En yaygın kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

  • İstatistiksel yöntemler: Ortalama, medyan, mod, standart sapma ve korelasyon gibi istatistiksel ölçütleri kullanarak veriler hakkında temel bilgiler edinmek mümkündür.
  • Görselleştirme teknikleri: Grafikler, çizelgeler ve haritalar gibi görselleştirme teknikleri, verilerdeki trendleri ve kalıpları görselleştirmek için kullanılabilir.
  • Makine öğrenimi modelleri: Makine öğrenimi modelleri, verilerden öğrenmek ve gelecekteki olayları tahmin etmek için kullanılabilir.
  • Veri madenciliği: Veri madenciliği, verilerden gizli kalıpları ve bilgileri çıkarmak için kullanılan bir tekniktir.

Büyük Veri Analizi Araçları

Büyük veri analizi için kullanılan birçok farklı araç vardır. En yaygın kullanılan araçlardan bazıları şunlardır:

  • Hadoop: Hadoop, büyük veri kümelerini depolamak ve işlemek için kullanılan açık kaynaklı bir platformdur.
  • Spark: Spark, Hadoop’dan daha hızlı ve daha esnek olan bir açık kaynaklı veri işleme çerçevesidir.
  • Kafka: Kafka, gerçek zamanlı veri akışlarını işlemek için kullanılan bir açık kaynaklı platformdur.
  • Elasticsearch: Elasticsearch, büyük miktarda veriyi aramak ve analiz etmek için kullanılan bir arama ve analitik motorudur.

Büyük Veri Analizi Hakkında Ek Bilgiler:

Büyük Veri Analizinin Faydaları:

Büyük veri analizi, işletmelere birçok fayda sağlayabilir. Bu faydalardan bazıları şunlardır:

  • Daha iyi karar verme: Büyük veri analizi, işletmelerin daha iyi ve daha bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olabilir. Bu, verilerden elde edilen bilgilere dayanarak pazarlama kampanyaları, ürün geliştirme ve fiyatlandırma gibi konularda daha iyi kararlar vermelerini sağlayabilir.
  • Verimliliği artırma: Büyük veri analizi, işletmelerin operasyonlarını optimize etmelerine ve verimliliği artırmalarına yardımcı olabilir. Bu, üretim süreçlerini, tedarik zincirlerini ve lojistik operasyonları optimize ederek yapılabilir.
  • Maliyetleri düşürme: Büyük veri analizi, işletmelerin maliyetleri düşürmesine yardımcı olabilir. Bu, atıkları azaltarak, enerji tasarrufu sağlayarak ve dolandırıcılığı önleyerek yapılabilir.
  • Yeni ürünler ve hizmetler geliştirme: Büyük veri analizi, işletmelerin yeni ürünler ve hizmetler geliştirmelerine yardımcı olabilir. Bu, müşteri ihtiyaçlarını ve isteklerini anlayarak ve pazar trendlerini takip ederek yapılabilir.
  • Müşteri memnuniyetini artırma: Büyük veri analizi, işletmelerin müşteri memnuniyetini artırmasına yardımcı olabilir. Bu, müşteri deneyimini kişiselleştirerek, müşteri hizmetlerini geliştirerek ve müşteri geri bildirimlerini analiz ederek yapılabilir.

Büyük Veri Analizinin Zorlukları:

Büyük veri analizi ile ilgili bazı zorluklar da vardır. Bu zorluklardan bazıları şunlardır:

  • Veri hacmi: Büyük veri kümelerini depolamak ve işlemek pahalı ve karmaşık olabilir.
  • Veri kalitesi: Büyük veri kümeleri genellikle eksik, tutarsız ve hatalı veriler içerir.
  • Veri güvenliği: Büyük veri kümeleri siber saldırılara karşı hassastır ve bu nedenle korunması gerekir.
  • Yetenek eksikliği: Büyük veri analizi becerilerine sahip nitelikli işgücü eksikliği vardır.
  • Etik kaygılar: Büyük veri analizi, veri gizliliği ve ayrımcılık gibi etik kaygılar gündeme getirebilir.

Büyük Veri Analizinin Geleceği:

Büyük veri analizi, hızla büyüyen bir alandır ve önümüzdeki yıllarda daha da önemli hale gelmesi beklenmektedir. Büyük veri analizi teknolojilerinin gelişmesi ve veri kümelerinin büyümesiyle birlikte, işletmeler bu teknolojileri daha da fazla kullanarak rekabette daha da fazla avantaj elde edebileceklerdir.

Büyük Veri Analizi ile İlgili İlginç Bilgiler:

  • Dünyada üretilen tüm verilerin %90’ı son 2 yılda üretilmiştir.
  • Her saniye 2.5 quintilon bayt veri üretilmektedir.
  • Bir Facebook kullanıcısı ortalama 250 terabayt veri üretir.
  • Büyük veri analizi, 2025 yılına kadar küresel ekonomiye 13.5 trilyon dolar katkıda bulunacağı tahmin edilmektedir.

Veri Analizine Yeni Başlayanlara Tavsiyeler

Veri analizi, günümüzün dijital dünyasında her zamankinden daha önemli hale gelen bir alandır. İşletmeler, devlet kurumları ve bilim adamları, daha iyi kararlar vermek, yeni keşifler yapmak ve işlerini geliştirmek için veriyi kullanmaktadır.

Eğer veri analizine yeni başlıyorsanız, bu alanda ilerlemenize yardımcı olacak bazı tavsiyelerim var:

1. Temel Kavramları Öğrenin: Veri analizi, istatistik, matematik ve bilgisayar bilimi gibi alanlardan bilgi gerektirir. Bu alanlarda temel bir anlayışa sahip olmak, verileri anlamanıza ve analiz etmenize yardımcı olacaktır.

2. Programlama Öğrenin: Veri analizi için en önemli becerilerden biri programlama becerisidir. Python, R ve SQL gibi programlama dilleri, verileri temizlemek, analiz etmek ve görselleştirmek için kullanılabilir.

3. Veri Görselleştirmeyi Öğrenin: Veri görselleştirme, verileri görsel formatlar aracılığıyla sunma sürecidir. Grafikler, çizelgeler ve haritalar gibi görselleştirmeler, verileri daha kolay anlaşılır ve ilgi çekici hale getirebilir.

4. Pratik Yapın: Veri analizi, pratik yaparak öğrenilebilen bir beceridir. Kendi veri kümelerinizi bulmak ve analiz etmek için çevrimiçi kaynakları ve veri setlerini kullanın.

5. Bir Topluluk Katılın: Veri analizi topluluğuna katılmak, diğer veri analistlerinden öğrenmek ve becerilerinizi geliştirmek için harika bir yoldur. Çevrimiçi forumlara katılabilir, konferanslara gidebilir ve veri analizi gruplarına katılabilirsiniz.

6. Sabırlı Olun: Veri analizi, öğrenilmesi zaman alan bir alandır. Başarısızlıklardan ders çıkarmaktan ve öğrenmeye devam etmekten korkmayın.

7. Meraklı Olun: Veri analizi, sürekli değişen bir alandır. Yeni trendleri takip etmek ve becerilerinizi geliştirmek için her zaman istekli olun.

8. Etik Olun: Veri analizi, güçlü bir araçtır ve sorumlu bir şekilde kullanılması önemlidir. Veri analistleri, etik kurallara uymalı ve verileri insanlara zarar vermemek için kullanmalıdır.

Veri analizi, ödüllendirici ve zorlayıcı bir alandır. Bu tavsiyelere uyarak, bu alanda başarılı bir kariyere başlayabilir ve dünyayı daha iyi bir yer haline getirmeye katkıda bulunabilirsiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir